Phương Pháp Montessori là gì?
Nội dung phương pháp giáo dục Montessori tập trung thúc đẩy tiềm năng của trẻ bằng một môi trường giáo dục thân thiện, cởi mở. Trong đó các giáo viên được đào tạo bài bản về chuyên môn cùng với các giáo cụ học tập chuyên biệt.
Đặc điểm nổi trội ở phương pháp Montessori chính là tôn trọng cá tính riêng biệt, tính tự lập, tự do mang tính kỷ luật của mỗi trẻ. Ngoài ra, phương pháp này rất tôn trọng sự phát triển tâm sinh lý tự nhiên của trẻ, cũng như trang bị đầy đủ cho trẻ các kiến thức thực tiễn.
Trường mầm non Montessori sẽ xây dựng nền tảng cơ bản cho mỗi đứa trẻ. Nền tảng này sẽ được xây dựng ngay từ những năm đầu đời, đặc biệt là giai đoạn từ 2 đến 6 tuổi.
Qua đó, trẻ được phát triển đồng đều về mặt não bộ, khả năng thu nhận kiến thức cũng như hình thành những kỹ năng xã hội từ rất sớm. Tử đó có kỹ năng học tập độc lập, giao tiếp hiệu quả, tinh thần hợp tác và đoàn kết cao.
>> Đọc thêm: Phương pháp Montessori 0-3 tuổi
5 lĩnh vực của phương pháp giáo dục Montessori
5 lĩnh vực giảng dạy Montessori
1. Thực hành cuộc sống
Thực hành cuộc sống là dạy trẻ tương tác với môi trường xung quanh. Trẻ được học các bài học liên quan đến tự phục vụ bản thân (mặc/cởi áo khoác, buộc dây giày, chuẩn bị đồ ăn…) và chăm sóc môi trường (lau bụi trên lá, tưới cây, lau bụi trên giá kệ,…).
Những bài học này tạo cho con tính độc lập, sự tập trung, khả năng tự chủ và phối hợp, sự tự tin, tự nhận thức bản thân. Đây là mục tiêu học tập tuyệt vời với chi phí tiết kiệm nhất mà trẻ có thể luyện tập mọi lúc, mọi nơi thông qua những thứ có sẵn. Thực hành cuộc sống là hoạt động có ý nghĩa, mang đến cơ hội phát triển kỹ năng toàn diện
>> Phương pháp Montessori có gì khác biệt so với phương pháp truyền thống?
2. Giác quan
Thực hành Montessori – Giác quan
Kênh duy nhất tiếp nhận thông tin đưa đến não bộ của trẻ là cảm giác giác quan. Phương pháp Montessori cho trẻ 0 – 6 tuổi giúp trẻ phát triển khả năng sử dụng giác quan từ yếu đến thành thục. Từ đó thích ứng với mọi tình huống, làm cho việc học hỏi trở nên nhanh hơn.
Các bài tập dành cho trẻ đảm bảo trẻ vận dụng cả 5 giác quan để chủ động khám phá thế giới. Bao gồm nghe (thính giác), nhìn (thị giác), nếm (vị giác), ngửi (khứu giác), chạm (xúc giác) và cảm quan về không gian (vận động).
>> Đọc thêm: Vận động thô, vận động tinh ở trẻ nhỏ?
3. Ngôn ngữ
Trẻ được khuyến khích thể hiện, bày tỏ bản thân mình bằng lời, trẻ được hướng dẫn cách nhận biết mặt chữ và tô chữ…Mục tiêu mang đến sự phát triển toàn diện ngôn ngữ, linh hoạt về tư duy cho trẻ.
Ngôn ngữ không phải là 1 lĩnh vực riêng lẻ, nó bao trùm lên tất cả các hoạt động khác. Montessori đưa ngôn ngữ trở thành nền tảng vững chắc cho tương lai đọc – viết sau này.
Tìm hiểu về quá trình phát triển ngôn ngữ của con
- Phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non
- Các giai đoạn phát triển ngôn ngữ của trẻ
- Vai trò của ngôn ngữ đối với trẻ mầm non
4. Toán học
Thực hành Montessori – số học
Trẻ được làm quen với các biểu tượng số học thông qua nhận biết về lượng mang tính cụ thể. Từ đó nhận biết các con số, các phép tính về số học (cộng, trừ, nhân, chia) đơn giản…
Việc học toán là khởi đầu trong lĩnh vực học tập tập trung vào việc mang lại khái niệm thứ tự. Toán học giúp trẻ hình thành tính độc lập, khả năng phối hợp tai mắt linh hoạt
5. Văn hóa (Lịch sử, Địa lý, Khoa học, Nghệ thuật)
Nội dung phương pháp giáo dục montessori văn hóa là trẻ được học về các đất nước, động vật, thời gian, lịch sử, âm nhạc… Từ đó nhanh chóng thích nghi với môi trường sống và trở thành 1 thành viên có ích cho xã hội. Montessori văn hóa giúp trẻ em hiểu được vị trí của mình, khám phá thế giới muôn màu xung quanh.
>> Tìm hiểu về chương trình văn – thể – mỹ tại Sakura Montessori
Nguyên tắc của phương pháp giảng dạy Montessori
1. Tôn trọng, không áp đặt trẻ
Montessori là gì? Đó là phương pháp giáo dục có nguyên tắc quan trọng về “Tôn trọng quyền tự do của trẻ khi chọn cách học”. Ở các lớp học Montessori, trẻ được tự do lựa chọn hoạt động yêu thích theo nhịp độ phát triển của từng trẻ, ưu tiên sự phát triển tính tập trung và cá nhân.
Việc thầy cô và ba mẹ áp đặt suy nghĩ của mình lên trẻ, bắt trẻ phải theo ý mình hoàn toàn đi ngược với nguyên tắc Montessori sẽ khiến cho trẻ mất đi khả năng tư duy vốn có.Vì vậy, hãy để trẻ tự do khám phá trong nhà và ngoài trời theo cách của riêng mình, miễn sao trẻ được bảo đảm an toàn. Hãy để các con tiếp thu những cái mới một cách tự nhiên theo hướng trẻ muốn. Từ đó, trẻ sẽ học được cách tự lập và kích thích trí tuệ của trẻ phát triển.
2. Học tập luôn đi kèm với thực hành
Học tập luôn đi kèm với thực hành
Cách tốt nhất giúp trẻ vận dụng tốt được những điều học được là để trẻ tham gia vào các hoạt động thực tiễn. Trẻ có xu hướng bắt chước những hoạt động mà bản thân quan sát được. Do đó, mục đích của giáo dục Montessori là chỉ ra cách thực hiện các nhiệm vụ, để trẻ phát triển theo cách tự thực hiện chúng.
Trong các hoạt động thực hành cuộc sống, trẻ sẽ được trải nghiệm những kỹ năng thực tế như rót nước, tự mặc và cởi quần áo, để giày đúng nơi quy định, ăn uống lành mạnh hay chăm sóc môi trường bằng cách giữ lớp học sạch đẹp, tưới cây, quét bụi,… Ngoài ra, trẻ cũng được hướng dẫn một số thói quen tốt trong cuộc sống như chờ đợi đến lượt mình, chờ hoạt động mình muốn làm hay đưa ra những lời nhận xét có tính chất xây dựng tích cực và biết lắng nghe người khác.
Những kỹ năng này sẽ giúp các con trở nên tự tin, chủ động và sẵn sàng cho cuộc sống tương lai.
Dạy con theo Montessori tại nhà, tại sao không?
Dạy trẻ theo phương pháp montessori
3. Môi trường thân thiện, không tồn tại phần thưởng hay trừng phạt
Với quan niệm giáo dục truyền thống, trao thưởng để khuyến khích con đạt tới thành tích nào đó và trừng phạt khi con phạm lỗi bằng việc đánh đòn, la mắng, so sánh với các bạn khác là hai hình thức được áp dụng rất nhiều.
Tuy nhiên, giáo dục trẻ theo phương pháp Montessori không tồn tại và không được phép tồn tại trao thưởng và trừng phạt. Nếu trẻ làm sai một việc nào đó, hãy minh họa cách làm đúng cho trẻ. Hãy khích lệ, động viên và ghi nhận sự cố gắng của trẻ thay vì trao thưởng, khen ngợi. Đừng nghiêm trọng hóa vấn đề mà hãy tập trung giúp trẻ nhận thức được những việc trẻ làm chưa đúng.
4. Không làm ảnh hưởng đến sự tập trung của trẻ
Khi thấy trẻ đang say mê chơi một món đồ chơi nào đó, bố mẹ không nên xen vào ngoại trừ có một lý do đặc biệt. Trẻ cần sự tập trung để tìm ra nhiều cách chơi của riêng mình, cũng như giải quyết vấn đề gặp phải trong lúc chơi.
5. Thiên nhiên truyền cảm hứng cho trẻ
Theo tiến sĩ Maria Montessori, thiên nhiên giúp trẻ nhận thức được thực tế. Có rất nhiều hoạt động học tập và các cuộc phiêu lưu kỳ thú dành cho trẻ diễn ra ngoài trời với không khí trong lành thay vì ở tại lớp học hoặc trong nhà.
6. Giáo viên, ba mẹ chỉ là người hỗ trợ, đồng hành cùng trẻ
Giáo viên luôn đồng hành cùng bé
Với Montessori, trẻ sẽ là trung tâm của các hoạt động học tập. Nhà trường và gia đình phải chú trọng khai thác những tiềm năng có sẵn ở trẻ. Thầy cô giáo hay ba mẹ chỉ đóng vai trò hướng dẫn, khuyến khích trẻ chủ động với môi trường xung quanh và tự học theo năng lực và sở thích của riêng mình.
Thay vì áp đặt con theo cách của mình, ba mẹ và thầy cô nên làm bạn, đồng hành cùng các con, làm bạn với con. Trước khi phán xét việc trẻ làm đúng hay sai, chúng ta nên dạy con bằng cách làm mẫu trước để trẻ có thể nhìn nhận những điều đúng đắn. Người lớn cần phải cân bằng nguyên tắc không can thiệp trực tiếp vào việc học của trẻ, nhưng lại không được bỏ rơi trẻ. Hãy quan sát đưa ra những gợi ý và hỗ trợ tối đa khả năng tự phát triển của mỗi trẻ trong từng giờ học.
So sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia
1. Những điểm giống nhau của phương pháp Montessori và Reggio Emilia
Phương pháp Montessori và Reggio Emilia đã mang đến “luồng gió mới” cho tư duy về giáo dục sớm cho các bậc phụ huynh tại Việt Nam. Đây là phương pháp giáo dục khác nhau nhưng có nhiều điểm tương đồng:
So sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia
- Nguyên lý giáo dục mang tính chất kiến tạo: Đây là 2 phương pháp giáo dục có chung nguyên lý mang tính chất kiến tạo. Điều này đồng nghĩa với việc giáo dục khơi dậy tiềm năng khám phá của trẻ để hình thành kiến thức. Những ham muốn học hỏi bẩm sinh được khai thác thông qua các tương tác với thế giới xung quanh
- Trẻ em là trung tâm trong mọi hoạt động: Môi trường giáo dục được chuẩn bị đầy đủ các đồ dùng yêu thích để trẻ tự do khám phá và tự quyết định không gian hoạt động của mình. Cha mẹ hay giáo viên tôn trọng quá trình học tập và có điều chỉnh không gian phù hợp với sự hứng thú và say mê của trẻ.
- Phát triển đa giác quan: Hoạt động học tập hướng đến kích thích toàn diện cả 5 giác quan. Ví dụ: Trẻ được tiếp xúc, tìm tòi, khám phá cảm nhận âm thanh thông qua tiếng chuông và gõ theo nhịp phách khác nhau. Tập tô, tập vẽ các nét chữ với nhiều màu sắc khác nhau…
>> Xem thêm: So sánh phương pháp Montessori và Reggio Emilia chi tiết
2. So sánh sự khác nhau của giáo dục Montessori và Reggio Emilia
Montessori và Reggio Emilia là 2 phương pháp giáo dục hoàn toàn độc lập, được xây dựng bởi đội ngũ chuyên gia hàng đầu thế giới. Đây cũng là phương pháp nhận được đánh giá cao về tính hiệu quả trong quá trình giáo dục sớm cho trẻ. Vậy đâu là đặc điểm để phân biệt giữa 2 phương pháp này.
Ngay dưới đây là bảng so sánh những đặc điểm khác biệt giữa phương pháp Montessori và Reggio Emilia:
Nội dungPhương pháp giáo dục
Montessori
Phương pháp giáo dục
Reggio Emilia
Mục tiêu giáo dụcTôn trọng tính độc lập, năng lực và quyền lựa chọn của mỗi trẻ. Giúp trẻ phát triển các kỹ năng cá nhân theo mục tiêu đã đề ra một cách tự nhiên nhất.Đề cao khả năng làm việc theo nhóm, tinh thần hợp tác giữa các trẻ. Từ đó giúp trẻ phát triển khả năng sáng tạo.Phương pháp giáo dụcChương trình giáo dục được đầu tư nghiên cứu bài bản, chặt chẽ phù hợp với từng lứa tuổi. Tài liệu, giáo trình, giáo cụ được chuẩn bị kỹ lưỡng và đầy đủ.Trẻ học tập, trao đổi và kết nối tự do với các giáo viên. Môi trường giáo dụcLớp học bày trí đơn giản, sắp xếp khoa học và không gian học tập yên tĩnh. Nhằm mục đích giúp trẻ tập trung tư duy, nghiên cứu, khám phá khi tương tác với học liệu. Lớp học trưng bày nhiều học liệu giúp trẻ khám phá và trải nghiệm
So sánh Montessori và Steiner
1. Những điểm tương đồng của phương pháp Montessori và Steiner
Montessori và Steiner là 2 phương pháp giáo dục được đánh giá cao với nhiều điểm tương đồng:
Phương pháp Montessori và Steiner
- Kích thích trẻ phát triển mạnh về sức sáng tạo, nâng cao tiềm lực các mặt xã hội một cách độc lập và tự chủ.
- Trẻ em đóng vai trò là trung tâm, giáo viên tôn trọng lựa chọn của trẻ và là người hướng dẫn khi cần thiết.
- Xã hội, gia đình và nhà trường là 3 yếu tố không thể tách rời trong quá trình giáo dục theo 2 phương pháp này.
- Trẻ không phải chịu áp lực về thành tích, không thưởng phạt, không có sự cạnh tranh trong học tập. Trẻ được đánh giá qua ghi chép quan sát của giáo viên qua hoạt động hàng ngày, hoàn toàn không do điểm số hay các bài kiểm tra.
2. So sánh điểm khác nhau của phương pháp Montessori và Steiner
Phương pháp Montessori và Steiner có chung mục tiêu giáo dục đặt trẻ ở vị trí trung tâm nhằm phát huy tối đa tiềm năng sẵn có của các bé. Tuy nhiên 2 phương pháp có sự khác biệt rõ rệt ở các yếu tố:
Nội dungPhương pháp giáo dục
Montessori
Phương pháp giáo dục
Steiner
Mục tiêu giáo dụcĐặt trẻ ở vị trí trung tâm, phát huy tối đa tiềm năng của trẻ thông qua các dụng giáo cụ học tập phù hợp với nhu cầu phát triển của trẻ. Cân bằng giữa việc học tập và phát triển thể chất, trí tuệ và tính cảm của trẻ phù hợp với lứa tuổi. Từ đó thúc đẩy sự phát triển của trẻ.Phương pháp giáo dụcLớp học sử dụng các giáo cụ riêng phong phú với các bé trộn độ tuổi. Giáo cụ học tập đa dạng gồm nhiều lĩnh vực như ngôn ngữ, khoa học, thực hành cuộc sống… giúp các bé chủ động khám phá kiến thức một cách chủ động, độc lập. Giáo viên hỗ trợ và hướng dẫn khi cần thiết. Đề cao việc học trong lúc chơi, tập trung và hoạt động thực tiễn và thủ công. Nhấn mạnh trí tưởng tượng của trẻ trong suốt quá trình học tập và vui chơi một cách sáng tạo. Môi trường giáo dụcLớp học bố trí các đồ chơi, dụng cụ học tập giúp trẻ có kiến thức thực tế về thế giới xung quanh. Trẻ hình thành khả năng phân biệt rõ thế giới thực và thế giới ảo.Sử dụng đồ chơi, dụng cụ học tập là phương tiện luyện tập trí tưởng tượng. Thông qua đó trẻ tự tìm tòi, sáng tạo ra các mục đích sử dụng khác nhau của các món đồ đó.
>> Xem thêm: So sánh chi tiết phương pháp Steiner và Montessori
Câu hỏi thường gặp
1. Phân biệt lớp học Montessori và lớp học truyền thống?
Montessori giảng dạy các nội dung tương tự như lớp học truyền thông nhưng hoạt động hoàn toàn khác biệt. Giáo viên Montessori hướng dẫn trẻ tự khám phá, chia sẻ kiến thức một cách tự nhiên. Trẻ chủ động học tập một cách tập trung, tăng cường tính tự giác và yêu thích việc học.
2. Tại sao Montessori xếp trẻ theo các nhóm tuổi?
Không giống như lớp học truyền thống, Montessori xếp trẻ thành 3 nhóm tuổi: nhóm lớp mẫu giáo, nhóm 3 – 6 tuổi và nhóm 6 đến 9 tuổi. Việc phân chia theo nhóm tuổi giúp trẻ hỗ trợ tốt cho nhau trong quá trình học tập. Trẻ lớn hơn đóng vai trò lãnh đạo, hướng dẫn, chủ động chia sẻ kiến thức. Trẻ nhỏ hơn quan sát, học tập theo và nhận sự quan tâm, giúp đỡ của trẻ lớn. Sự tương tác qua lại mang đến nhiều cơ hội để xây dựng cộng đồng và nuôi dưỡng sự phát triển của lòng tự trọng.
3. Trẻ em nào phù hợp với Montessori?
Nội dung phương pháp giáo dục Montessori đã sử dụng thành công với trẻ theo thuộc mọi dân tộc, tôn giáo, trình độ kinh tế – xã trong gần 100 năm qua. Tuy nhiên hiệu quả còn phụ thuộc vào từng trẻ, có trẻ làm tốt hơn theo sự hướng dẫn của giáo viên.
Trên đây là những thông tin về phương pháp Montessori mà cha mẹ cần nhớ khi giáo dục con theo phương pháp này để đạt được hiệu quả tốt nhất.